Reflections for the Homily of 3rd Sunday in Ordinary Time (24/01/2016) By: Wickie Bavighar.

सामान्यकाळातील तिसरा रविवार

दिनांक: २४/०१/२०१६

पहिले वाचन: नहेम्या ८:२-४, ५-६, ८-१०.

दुसरे वाचन: करिंथकरांस पहिले पत्र १२:१२-३०.

शुभवर्तमान: लूक १:१-४; ४:१४-२१.

“दीनांस शुभवार्ता घोषवण्यास त्याने मला अभिषिक्त केले आहे”

प्रस्तावना :

     आज आपण सामान्य काळातील तिसरा रविवार साजरा करत आहोत. आजची उपासना आपणास परमेश्वराची वचने येशुमध्ये कशी पूर्णत्वास आली आणि ‘दीनांस शुभवार्ता घोषवण्यास देवाने येशूला अभिषिक्त केले’ ह्यावर मनन चिंतन करण्यास आमंत्रित करीत आहेत.

     आजच्या पहिल्या वाचनामध्ये, एज्रा याजक युद्धात यातना व दु:ख सहन करून येरुसलेमेत परतलेल्या लोकांना नियमशास्राद्वारे धीर देऊन, नवीन जीवनास सुरुवात करण्यास सांगत आहे. करिंथकरांस पाठवलेले पत्र, ह्यातून घेतलेल्या दुसऱ्या वाचनात संत पौल देवाच्या मंडळीला ख्रिस्ताच्या शरीराची उपमा देतो व ‘तुम्ही ख्रिस्ताचे शरीर असून वैयक्तिकरित्या त्याचे अवयव आहे’ असे सांगतो. तर लुककृत शुभवर्तमानात येशू त्याच्या मिशन कार्याची सुरुवात करत असता ‘परमेश्वराचा आत्मा माझ्यावर आला आहे आणि दीनांस सुवार्ता घोषवण्यास त्याने माझा अभिषेक केला आहे’ असे जाहीररित्या घोषित करतो.

     ख्रिस्ताठायी बाप्तिस्मा संस्कार स्वीकारलेली प्रत्येक व्यक्ती पवित्र आत्म्याठायी अभिषिक्त असते. ह्या ‘दयेच्या पवित्र वर्षात’ देवराज्याची सुवार्ता शब्दाने व कृतीने म्हणजेच पोप महशयांनी सांगितलेले ‘दयेची कृत्ये’ योग्य त्या रीतीने आपण कृतीत उतरावीत यासाठी प्रभूकडे कृपा व शक्ती मागुया.

सम्यक विवरण:

शुभवर्तमान: लूक १:१-४; ४:१४-२१.

          १. दीनांचे शुभवर्तमान:

दीनांसाठी दीन होऊन दीनांमध्ये अवतरलेला ‘दीनांचा एकमेव कैवारी’ म्हणजे ‘येशू’ अशी ख्रिस्ताची ओळख करून देणारे लुकलिखित शुभवर्तमान संत महंताचे प्रेरणास्थान आहे.  “जे दीन ते धन्य कारण, स्वर्गाचे राज्य त्यांचे आहे” (६:२०); अशा शब्दांत येशूने दीन दुबळ्यांना आशा दिली. स्व-शापीत भावनेतून त्यांना मुक्त केले आणि नव्या जोमाने स्वर्गराज्य मिळविण्यासाठी प्रेरित केले. ‘दीनांना सुवार्ता सांगण्यास परमेश्वराने मला अभिषिक्त केले आहे, धरून नेलेल्यांची सुटका, आंधळ्यांना दृष्टीलाभ व ठेचले गेलेल्यांना मुक्त करण्यासाठीच मी आलो आहे’ (४:१८) असं जाहीर घोषित करणारा ख्रिस्त उभे आयुष्य दीनांसाठी अर्पितो.

ख्रिस्त स्वत: दीन झाला. गुरांच्या गोठ्यात उघड्यावर, कुडकुडणाऱ्या थंडीत जन्मला आणि टेकडीवरील क्रुसावर उघड्यावरच मरण पावला. मनुष्याच्या पुत्राला डोके टेकवायला जागा नव्हती (९:१८). अशा अवस्थेत ख्रिस्ताने दारिद्रयाच्या सर्वच सीमारेषा ओलांडल्या म्हणून तो प्रवक्तांचा प्रवक्ता आहे असे हे शुभवर्तमान सांगते.

२.      ‘दीन’ ह्या शब्दाचा व्यापक अर्थ:

दीनांची व्यथा लुक सर्वशोषित वर्गाशी करतो. केवळ आर्थिक दारिद्र्याने असलेले दीन नव्हे, तर पारंपारिक जात्यात भरडत असलेल्या स्रिया, प्रामुख्याने विधवा व वांझ स्रिया (१:७,७:१२) वर्णभेदाखाली दडपल्या गेलेल्या, कनानी आणि शमरोन्यासारख्या कनिष्ठ जातीतही (१०:३३) महारोगी, अनाथ, अपंग असे अनेक लोक दीन समजले जात. थोडक्यात शारीरिक, आर्थिक, सामाजिक सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक दारिद्र्याने पिडलेले सर्व लोक ख्रिस्तानुसार दीन आहेत ही लूकच धारणा होती.

३.      देवाने मला पाठवले आहे:

प्रत्येक विश्वासणाऱ्या, नवा जन्म घेतलेल्या व्यक्तीला पवित्र आत्म्याच्या सामर्थ्याने जगायचे आहे. येशू ख्रिस्त ह्या जगात याच प्रकारे जगला. त्याचे जीवन आपणाकरीता एक मूर्तिमंत उदाहरण आहे. देवाच्या कृपेचे कार्य करण्यास तो आला होता. तो मुक्त करणारा व दृष्टी देणारा होता. तो देवाच्या कृपेची घोषणा करत होता असे या वाचनात लिहिले आहे (४:१८,१९), (गलती ५:२५). यहुदी लोकांच्या सभास्थानात नियमशास्रांचे वाचन व अभ्यास, स्तोत्रे गाणे आणि प्रवचने होत. येशू ख्रिस्त एखाद्या गावात गेला म्हणजे तेथील सभास्थानात शिक्षण देई. लोकांनी या गोष्टी कधीच ऐकल्या नव्हत्या. त्याच्या मुखातील शब्द दयेने व प्रीतीने भरलेले होते. आज देवाला याविषयी कळवायचे आहे. ख्रिस्ताद्वारे देव कृपा करतो; पापाच्या व मरणाच्या बंधनातून तो आपल्याला मुक्त करतो. आपण पवित्र आत्म्यावर अवलंबून राहिलो तर आपणही हाच संदेश कृपेने इतरांना देऊ शकतो.

बोधकथा :

१.    दीनदुबळ्यांना आधार:

     टूअर्स चा मार्टिन हा ख्रिस्ती रोमन सैनिक होता. तो ख्रिस्ती असल्याने देवाचे वचन नेहमी पाळत असे. एके कडक हिवाळ्याच्या दिवशी तो एका शहरात जात होता, तेव्हां एका भिकाऱ्याने त्याला थांबविले व मदतीसाठी हात पुढे केला. थंडीमुळे तो भिकारी नीळा झाला होता व कुडकुडत होता. मिलिटरी नियमाप्रमाणे सैनिकाचा कोट दुसऱ्यांना देता येत नाही. तरीही, मार्टिनने त्या कोटाचे दोन तुकडे केले व अर्धा कोट त्या भिकाऱ्याच्या अंगावर टाकला.

त्या रात्री मार्टिनला स्वप्न पडले. स्वर्गात ख्रिस्त अर्धा कोट घालून फिरताना त्याला दिसला. देवदुतांनी ख्रिस्ताला विचारले, ‘तुम्ही अर्धा कोट का घालता, तुम्हाला हा असा अर्धा कोट कोणी दिला?’. त्यावर येशूने उत्तर दिले, ‘हा अर्धा कोट मला माझा सेवक मार्टिन ह्याने दिला आहे’.

तात्पर्य: देवाच्या सुवार्तेकरिता ऐहिक सुख त्यागनाऱ्यांना सार्वकालिक जीवन प्राप्त होते.

२. संत फ्रान्सिस असिसिकर हा फार श्रीमंत मनुष्य होता, परंतु तो समाधानी नव्हता. त्याचे म्हणणे असे होते कि, ‘एवढी श्रीमंती असून जीवन हे अर्धेच आहे, त्यात समाधान कोणतेच नाही’. एके दिवशी फ्रान्सिस घोड्यावरून जात असता, त्याच्या नजरेस एक कुष्ठरोगी पडला. त्याने कुष्ठरोग्याला मिठी मारली आणि आख्यायिका सांगते की, तो कुष्टरोगी ताबडतोब बरा झाला, त्या कुष्ठरोग्याचा चेहरा बदलून फ्रान्सिसला ख्रिस्ताचा चेहरा दिसू लागला. हा चमत्कार त्याच्या जीवनाला कलाटणी देऊन गेला. तद्नंतर फ्रान्सिसचे परिवर्तन झाले आणि ख्रिस्ताची शुभवार्ता घोषवण्यास त्याला पाचारले गेले आहे ह्याची त्याला जाणीव झाली.

तात्पर्य: ज्याने ख्रिस्ताठायी व सुवार्तेसाठी जीवनाचा त्याग केला आहे, त्याला शंभर पटीने प्रतिफळ मिळेल अशी प्रभू येशूची शाश्वती आहे.

मनन चिंतन

‘अभिषेक’ किंवा ‘अभिषिक्त’ ह्या शब्दाचा अर्थ म्हणजे दैवी कृपा ( स्तोत्र २३:५; ९२:१०), किंवा देवाचा संकल्प सिद्धीस नेण्याकरिता एखाद्या व्यक्तीची केलेली खास नेमणूक. जुन्या करारामधील आब्राहम व मोशे, दावीद  आणि शलमोनासारखे राजे, तसेच यशया आणि यिर्मया सारख्या संदेष्ट्यांना परमेश्वराने अभिषिक्त केले होते. त्यांच्याद्वारे परमेश्वराने आपले संकल्प पूर्णत्वास नेलेले आपण पाहतो. परमेश्वराची दैवी कृपा म्हणजेच पवित्र आत्म्याच्या सामर्थ्याचा व दानांचा वर्षाव झाल्यामुळे देवाचे कार्य अनेक माणसांद्वारे स्वत: परमेश्वर पूर्णत्वास नेतो. हिब्रू भाषेतील शब्द ‘मसिहा’ आणि ग्रीक भाषेतील शब्द ‘ख्रिस्त’ याचाच अर्थ अभिषेक केलेला असा आहे.

प्रभू येशू ख्रिस्त देवपुत्र होता आणि पवित्र आत्म्याठायी सर्व सामर्थ्याने व कृपेने परिपूर्ण होता, म्हणूनच त्याने त्याच्या जीवनाद्वारे क्रूसावरील मरणापर्यंत पापी जनांचे कैवार घेतले. रंजल्या-गांजलेल्यांना देवाची शुभवार्ता सांगितली, आणि स्वर्गीय राज्याची घोषणा केली. प्रभू येशू ख्रिस्तामध्ये बाप्तिस्मा घेतलेले आपण सर्वजण ‘ख्रिस्तासमान’ म्हणजेच ‘अभिषिक्त’ आहोत. देवाच्या तारणकार्य योजनेत आपणा प्रत्येकावर सुवार्ता पसरविण्याची जबाबदारी सोपवलेली आहे. पवित्र आत्म्याठायी देवाचा शब्द जाणण्याचे आणि प्रेम, बंधुता ह्याचा समेट करून दुर्बलांची मुक्तता करण्यासाठी प्रत्येक ख्रिस्ती व्यक्तीला अभिषिक्त करण्यात आले आहे.

     गोरगरीब, दीनदुबळे, निरक्षित, आंधळे पांगळे अशा लोकांचा कैवारी असलेला येशू हा स्वत: दीन झाला आणि दीनांना शुभवार्ता देणे, हीच त्याची कार्यदिशा होती, असे लुक सांगत आहे . दीनांनी येशूकडे वळावे; ह्या जगात एकच त्यांचा कैवारी आहे म्हणून त्यांनी आशावादी रहावे. समाजातील श्रीमंतांनी गरिबांकडे लक्ष द्यावे असे अप्रत्यक्षपणे लुक सुचवीत आहे.

     देव सर्वांचा रक्षणकर्ता आहे. येशुख्रिस्त हा एक सामान्य मनुष्य असून सुद्धा, परमेश्वराला अग्रस्थान दिल्यामुळे तो एक ‘असामान्य’ व ‘आदर्श’ व्यक्ती बनला. आपले पावित्र्य आबाधित राखून त्याने परोपकारी वृतीने गरजवंताची सेवा केली. आंधळ्यांस दृष्टी, धरून नेलेल्यांची सुटका, दीनांस सुवार्ता, भुकेल्यांस अन्न, उघड्यांना वस्र अशी ही ‘दयेची कृत्ये’(पोप महाशयांनी ह्या दयेच्या पवित्र वर्षात जोपासण्यास सांगितले आहे) येशूने स्वत:च्या कृतीतून इतरांना दाखवून दिले. निराश्रीतांना निवारा देणारा प्रभू अन्याय करणाऱ्यांची दाणादाण करी. परमेश्वराचा आत्मा त्याचावर आला; देवपुत्र प्रभू येशू पवित्र आत्म्याच्या सामर्थ्याने व ज्ञानाने परिपूर्ण झाल्यावर सुवार्ता कार्यास त्याने प्रारंभ केला. दीन, दलित, दु:खी-कष्टी, अन्यायग्रस्त, अंध, पंगु व बंदिवान अशा सर्वांना मुक्तता देण्यासाठी तो ह्या जगात आला असल्याची घोषणा त्याने केली. परमेश्वराच्या तारणकार्याच्या योजनेची सुरुवात प्रभू येशूने गालीली प्रांतात, विशेषत: नाझरेथ ह्या त्याच्या गावापासून केली.

      ख्रिस्तामध्ये स्नानासंस्कर व दृढीकरण संस्कार स्वीकारलेली प्रत्येक व्यक्ती पवित्र  आत्म्याठायी अभिषिक्त असते. ख्रिस्ती व्यक्तीने ख्रिस्ताचे अनुकरण करून देवाची सुवार्ता पसरवणे हे त्याचे आद्य आध्यात्मिक कर्तव्य आहे. प्रत्येक ख्रिस्ती माणसाला अभिषिक्त  करून देवराज्याची सुवार्ता पसरवण्याचे आवाहन ख्रिस्ताने केलेले आहे. आपल्याला मिळालेल्या पवित्र आत्म्याच्या दानांचा योग्य तो उपयोग करून दीनांना सुवार्ता सांगण्यास आपण पुढाकार घ्यायला हवा. प्रभू येशूने दीन, दुबळे, बंदिवान, अवास्तवग्रस्त व आजारी माणसांना आपल्या वचनाद्वारे नव्याने जीवन जगण्याची प्रेरणा दिली. त्याने त्याच्या शब्दाने व स्पर्शाने अनेकांच्या जीवनात चैतन्य निर्माण केले. तसेच आपणही ‘दयेच्या ह्या पवित्र वर्षात’(८ डिसें ’१५ – २० नोव्हें ‘१६) ‘दयेची कृत्ये’ इतरांप्रती दाखवावीत म्हणून आज देऊळमाता आपल्याला आमंत्रित करत आहे.

      आपल्या सर्वांच्या ठायी प्रभूच्या वचनांचे सामर्थ्य आहे व पवित्र आत्म्याद्वारे आपण सुद्धा इतरांच्या जीवनात बदल घडवून आणू शकतो. मात्र प्रथम आपण आपल्या स्वत:मधील कृपादानाची योग्य ती जोपासना करूया व सुवार्ता पसरविण्यासाठी ख्रिस्ताकडे प्रेरणा मागुया.

विश्वासू लोकांच्या प्रार्थना:

प्रतिसाद: सुखी ठेव तू सर्वांना, देवा आमुची हिच प्रार्थना.

१.ख्रिस्त आपणा प्रत्येकासाठी व जगातल्या प्रत्येक माणसासाठी शांतीची सुवार्ता घेऊन पृथ्वीतलावर अवतरला, ही शांतीची सुवार्ता प्रत्येक व्यक्तीपर्यंत पोहचविण्यासाठी परमेश्वराने ख्रिस्तसभेचा प्रभावी साधन म्हणून वापर करावा ह्यासाठी आपण प्रार्थना करूया.

२. संपूर्ण जगात गरिबांवर होणारे अत्याचार, अन्याय थांबून त्यांना माणूस म्हणून       सन्मानाने जगता यावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

३. देवाच्या हृदयात प्रवेश मिळतो तो फक्त नम्र हृदयाच्या लीन व्यक्तींना. परमेश्वराने आपणा सर्वाना नम्र व मनाने धनवान बनण्याचे दान द्यावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

४. आज अनेक पती-पत्नी ‘देवाने जे जोडले आहे ते मानवाने तोडू नये’ ह्या आज्ञेचा भंग करून घटस्फोटाचा विचार करतात, कारण विवाहाचे पावित्र्य त्यांस समजलेले नाही. जी दांपत्ये लग्नाच्या बंधनात आहेत, त्यांनी विवाहाचे पावित्र्य जपून ठेऊन एकमेकांबरोबर एकनिष्ठेने व विश्वासाने रहावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

५. आजच्या युगात वृद्ध आई-वडिलांवर दुर्लक्ष होऊन त्यांचा अपमान केला जात आहे, ह्या नवीन पिढीला परमेश्वराने चांगली सुबुधी द्यावी व त्यांच्या आई-वडिलांची निगा राखण्याची जबाबदारी त्यांनी कर्तव्यबुद्धीने पार पाडावी म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

६. थोडा वेळ शांत राहून आपण आपल्या वैयक्तिक, कौटुंबिक व सामाजिक हेतूंसाठी प्रार्थना करूया.