Reflections for the Homily of Pentecost Sunday        (28-05-2023) By Br. Trimbak Pardhi.

पवित्र आत्म्याचा सण (पेन्टेकॅास्टचा सण)

दिनांक: २८/०५/२०२३

पहिले वाचन: प्रेषितांची कृत्ये २:१-११

दुसरे वाचन: १ करिंथ १२:३ब-७, १२-१३

शुभवर्तमान: योहान २०:१९-२३

प्रस्तावना:

आज आपण पुनरुत्थान काळातील शेवटचा रविवार, म्हणजे पेंटेकॉस्ट हा सण साजरा करत आहोत. आजच्या दिवशी प्रभु ख्रिस्ताने आपल्या अती प्रिय शिष्यांना एका महान व महत्त्वपूर्ण गोष्टीची देणगी दिली, ती म्हणजे पवित्र आत्मा होय. ह्या सणाला पेंटेकॉस्ट असे देखील म्हणतात. पेंटेकॉस्ट म्हणजे पन्नासावा दिवस. ह्या सणाला ख्रिस्तसभेचा वाढदिवस म्हणून संबोधला जाते.

आजची तीनही वाचने आपणास पवित्र आत्म्याद्वारे प्रेषितांना मिळालेल्या सामर्थ्यचे वर्णन करीत आहे. आजचे पहिले वाचन प्रेषितांची कृत्ये यातून घेतले आहे. ह्या वाचनात आपल्याला कळून येते की, ख्रिस्ताचे प्रेषित व त्यांच्यासोबत असलेली लोकं पवित्र आत्म्याने परिपूर्ण होऊन, त्यांना वाचा दिली तेव्हा ते निरनिराळ्या भाषांतून बोलू लागले. आजच्या दुसऱ्या वाचनात संत पौल आपणास सांगत आहे की, पवित्र आत्मा हा एक आहे. हा आत्मा प्रभू व देव याच्याकडून विविध प्रकारची कृपादाने, देणग्या व सेवाकार्य घेऊन येत असतो. कृपादाने विविध आहेत, तरी ती एका आत्म्यापासून मिळतात.

आजच्या शुभवर्तमानात संत योहान आपणास सांगत आहे कि, जेव्हा ख्रिस्ताचे शिष्य आणि मरिया माता वरच्या खोलीत एकांतात होते, तेव्हा ख्रिस्त आला आणि त्याच्यामध्ये उभा राहून पवित्र आत्मा देऊन सुवार्तेचा प्रचाराचे आदर्श देतो. पवित्र आत्मा हा आपणा प्रत्येकामध्ये बाप्तिस्मा संस्काराद्वारे  संचारित आहे. हा पवित्र आत्मा फक्त शिष्यांनाच नव्हे तर आपणा सर्वांना दिलेला आहे. त्यामुळे शिष्याप्रमाणे आपला देखील पवित्र आत्म्यावरील विश्वास दृढ व्हावा व आपणास ख्रिस्ताची सुवार्ता इतरांपर्यंत  पोहचविण्यास पवित्र आत्म्याचे सामर्थ्य मागुया.

बोध-कथा:

एका सुंदर शहरात अत्यंत धार्मिक मध्यमवर्गीय कुटुंबातील एक मोहन नावाचा भक्त राहत होता. रोज सकाळी उठून तो देवाची भक्ति करायचा व देवाचे नाव घेतल्याशिवाय तो कोणतेही कार्य करत नव्हता. जीवनाचा संसार सुखाचा चालत असताना, एके वर्षी खूप पाऊस पडला. दोन-तीन दिवस पाऊस चालूच होता व नद्या तुडूंब भरून वाहू लागल्या. गावात पाणी भरला व लोकांची घरे बुडायला लागली. मोहाचे घरसुद्धा बुडायला लागले होते. तेव्हा त्यांनी आपल्या देवाकडे प्रार्थना केली की, “देवा मला वाचव.” देवाने त्याची प्रार्थना ऐकली व त्याला वाचवण्यासाठी देवाने एका उत्तम पोहणाऱ्या मनुष्याला पाठविले. परंतु मोहन त्या मनुष्याला म्हणाला, माझा देव मला वाचवील मला तुझी गरज नाही म्हणून तो मनुष्य तेथून निघून गेला. थोड्या वेळाने त्याला वाचविण्यास देवाने एक छोटी नाव पाठवली. तरीदेखील त्याने नकार देऊन ती मदद फेटाळली.

थोड्या वेळानंतर पाणी दुसऱ्या मजल्या पर्यंत पोहोचले, हे पाहून मोहन घाबरला व त्याने देवाला हाक मारली “देवा मला वाचव”. देवाने परत त्याच व्यक्तीला विमानाद्वारे पाठविले परंतु मोहनने परत नकार दिला आणि सांगितले की, माझा देव मला वाचवायला येईल. त्यामुळे ती व्यक्ती आपलं विमान घेऊन निघून गेली. थोड्या वेळानंतर सगळीकडे पाणी भरून गेले व मोहनचें घर पाण्याखाली बुडाले. त्यामध्ये मोहनसुद्धा बुडून मरण पावला.

मरण पावल्यानंतर मोहन देवाघरी गेला आणि देवाला भेटला. त्यांनी देवाला म्हटले मी तुझी भक्ति रात्र आणि दिवस केलीं. मी तुझ्या आज्ञेत राहिलो तरी पण तु मला वाचवण्यास आला नाही. तेव्हां देव मोहनला म्हणाला की, “मी तुला वाचवण्यास आलो नाही परंतु मी एका मनुष्या द्वारे तीन वेळा आलो होतो परंतु तू मला ओळखले नाही. तू मला नकार दिलास. देव कोणत्याही रुपात येत असतो त्याला आपण ओळखले पाहिजे आज आपण अशाच एका पवित्र आत्म्याविषयी आजच्या उपासनेत पाहणार आहोत.

मनन चिंतन:

आज देऊळमाता पवित्र आत्म्याचा सण साजरा करीत आहे. ह्या सणाला पेंटेकोस्ट असेही म्हणतात. पेंटेकोस्ट म्हणजे ख्रिस्ताच्या पुनरुत्थानाचा पन्नासावा दिवस, आजच्या दिवशी प्रेषितांवर पवित्र आत्मा उतरला. वल्हांडण सणानंतर पन्नासाव्या दिवशी पिकांच्या कापणीचा सण यहूदी लोक साजरा करत असत. ह्या सणाचा उद्देश म्हणजे धान्याच्या पिकाची समाप्ती झाली आहे, ह्याची आठवण करणे व त्याबद्दल देवाला धन्यवाद देणे असा होतो.

पहिल्या वाचनात सांगितल्या प्रमाणे आपणास पेंटेकॉस्टची ओळख पिकाच्या कापणीच्या सणाबरोबर  झाली व तो दिवस पवित्र आत्म्याशी जोडला गेला. पवित्र आत्मा हा त्रैक्यामधील तिसरा व्यक्ती आहे. प्रभू येशू ख्रिस्त अनेक वेळा पवित्र आत्मा पाठविण्याचे वचन देतो. विशेषकरून दृढीकरण संस्काराद्वारे आपण पवित्र आत्मा स्वीकारत असतो. या संस्काराद्वारे आपण पवित्र आत्म्याने भरून जातो व आपण ख्रिस्ताचे साक्षीदार बनतो. पवित्र आत्म्यासाठी अनेक प्रतीके वापरण्यात येतात ती म्हणजे पाणी, वारा, अग्नि व कबूतर. अशी प्रतीके बायबलमध्ये पवित्र आत्म्यासाठी देखील वापरण्यात आली आहेत.

देवाने पाठविलेला पवित्र आत्मा अनेक व्यक्तीमध्ये वस्ती करून राहत आहे. पेंटेकॉस्टच्या दिवशी म्हणजेच पन्नासाव्या दिवशी, जेव्हा सर्व शिष्य व लोक एकत्र जमले असताना स्वर्गातून आवाज आला व सोसाट्याच्या वाऱ्यासारखा खाली आला. शिष्यांना अग्नीच्या जीभा सारखा खाली अवतरताना दिसल्या व त्या वेगवेगळ्या होऊन प्रत्येकावर त्या वसल्या. ते सर्वजण पवित्र आत्म्याने परिपूर्ण झाले. तद्नंतर ते निरनिराळ्या भाषा बोलू लागले. ह्याचा अर्थ हा की ख्रिस्तसभेचे मिशनकार्य एका विशिष्ठ भागासाठी अथवा जातीसाठी अथवा देशासाठी अथवा भाविकांसाठी नसून ते अखिल मानवजातीच्या कल्याणासाठी आहे.

तसेच दुसऱ्या वाचनात पवित्र आत्म्याची दाने ख्रिस्ती लोकांच्या जीवनात उघडताना आपणास दिसत आहे. संत पौल आपणास सांगत आहे की, देव एकच आहे. आपणा सर्वांना जीवनदान देवाकडून मिळालेली आहे. त्याचा वापर कसा करावा व कुठे काय करावे हे प्रत्येकाच्या जीवनावर अवलंबून आहे. ही दाने स्वतःच्या गौरवासाठी नव्हे तर समाजाच्या व ख्रिस्तसभेच्या बांधीलकीसाठी दिली गेली आहेत.

बोधकथेत सांगितल्याप्रमाणे देव, पवित्र आत्मा आपल्या समोर कोणत्याही रूपामध्ये पाठवू शकतो. त्या पवित्र आत्म्याला आपण ओळखले पाहिजे. पवित्र आत्मा आपणास पाप करण्यास सांगत नाही, तर तो पापांपासून दूर राहण्यास आपणास मार्गदर्शन करत असतो. आपणास मार्ग तो दाखवत असतो. पवित्र आत्मा आपल्याला देवाबरोबरचे आपले प्रेमाचे संबंध कायमचे टिकवून ठेवण्यास मदत करतो. आपल्या वाईट प्रसंगी किंवा दु:ख संकटात पवित्र आत्मा आपल्याला लख्ख प्रकाशासारखा वाट दाखवत असतो.

पवित्र आत्मा हा जगाच्या निर्मितीपासून जगाच्या अंतापर्यंत आपल्या जोडीला व आपल्या बरोबर आहे. सांगायचे तात्पर्य एवढेच की, देव प्रत्येक क्षणी, प्रत्येक पावलो-पावली आपल्या जोडीला असतो. परंतु प्रश्न असा आहे कि, आपण देवाबरोबर आहोत का? देव कधीच त्याच्या निर्मितिची साथ सोडत नाही परंतु निर्मिती देवाची सात क्षणोक्षणी सोडत असते. आज येशु ख्रिस्त शिष्यांजवळ व आपल्या प्रत्येकाच्या जवळ येऊन, त्याचा पवित्र आत्मा देव आपणास मिशनकार्य करण्यास पाठवत आहे. पवित्र आत्मा हा दुसरा तिसरा कोणी नसून पुनरुत्थित ख्रिस्ताचा श्वास आहे.

ज्या लोकांने पवित्र आत्मा स्वीकारला आहे ते लोक आत्म्याच्या नावाने कार्य करत आहेत. त्यामुळे जर आपल्या मनात इतरांबद्दल राग द्वेष हेवा, मत्सर, स्वार्थ किंवा लोभ असेल तर सर्वप्रथम आपल्याला या सर्व गोष्टींपासून आपले मन रिकामे करावे लागेल व पवित्र आत्म्याचा स्वीकार करण्यासाठी सज्ज रहावे लागेल.

विश्वासू लोकांच्या प्रार्थना:

प्रतिसाद: “हे प्रभो तुझ्या आत्म्याचे दान आम्हाला दे.”

१. ख्रिस्त प्रेमाचा दिवा तेवत ठेवण्यास हातभार लावणारे आपले परमगुरूस्वामी फ्रान्सिस, सर्व महागुरू, धर्मगुरू, व्रतस्थ व प्रापंचिक ह्यांना चांगले आरोग्य मिळावे व हे कार्य अखंड चालू ठेवण्यास पवित्र आत्म्याने त्यांना प्रेरणा द्यावी म्हणून आपण प्रभूकडे प्रार्थना करू या.

२. जे वासना, व्यसन यांच्या आधीन गेले आहेत, जे मृत जीवन जगत आहेत त्यांना आमच्या सेवेद्वारे नवजीवन प्राप्त व्हावे म्हणून आपण प्रभूकडे प्रार्थना करूया.

३. आजच्या तरूण पिढीला जीवघेण्या स्पर्धेला तोंड दयावे लागत आहे. प्रसंगी ते निराश होत आहेत. या तरूण पिढीत असलेला उत्साह कायम टिकून राहावा, म्हणून आपण प्रार्थना करू या.

४. इकडे आड तिकडे विहीर अशा परिस्थितीत असलेला आपला देश अनेक नैसर्गिक आपत्तीशी सामना करत आहे, हे आपत्ती दूर व्हाव्या व उद्ध्वस्त झालेले त्यांची घरे व जीवन पुनर्स्थापित व्हावीत यासाठी आपण विशेष प्रार्थना करू या.

५. थोडावेळ शांत राहून आपल्या सामाजिक, कौटुंबिक, व वयक्तिक गरजा प्रभूकडे मांडू या.