Reflection for the homily of 2nd Sunday of Lent (21/02/2016) By: Ashley D'Monte.

प्रायश्चितकाळातील दुसरा रविवार

दिनांक: २१/०२/२०१६.

पहिले वाचन: उत्पत्ती १५:५-१२, १७-१८.

दुसरे वाचन: फिलीप्पैकरांस पत्र ३:१७-४:१.

शुभवर्तमान: लुक ९:२८अ-३६.

प्रस्तावना:

     आज आपण प्रायश्चित काळातील दुसरा रविवार साजरा करीत आहोत. आजची उपासना परमेश्वराने मानवाशी केलेल्या कराराविषयी सांगत आहे.

उत्पत्ती ह्या पुस्तकातून घेतलेल्या आजच्या पहिल्या वाचनात ह्या कराराची सुरुवात नमूद करण्यात आली आहे. आब्राहामाने केलेले यज्ञ स्विकारून, देव आब्राहामाशी करार प्रस्थापित करतो. आजच्या दुसऱ्या वाचनात संत पौल फिलिप्पीकरांस पाठवलेल्या पत्रात म्हणतो, ‘आपण स्वर्गीय राज्याचे प्रजाजन आहोत. आपला उद्धारक प्रभू येशू ख्रिस्त येऊन, आपले नीच शरीर बदलून त्याच्यासारखे वैभवशाली करील’. तर लुकलिखित शुभवर्तमानात आपण येशूच्या रूपांतराविषयी ऐकतो.

परमेश्वर, आपला पुत्र येशू ह्याच्याद्वारे मानवाशी करार करतो. येशूचे रुपांतर हे त्याच्या वैभवशाली पुनरूत्थानाचे व त्या स्वर्गीय नंदनवनाची एक पूर्वसुचना होती. ह्या नंदनवनात आपण सर्व सामील होण्यास केलेला हा करार होय. येशुप्रमाणे आपल्याही जीवनाचे रुपांतर व्हावे व आपणास त्या स्वर्गीय नंदनवनात प्रवेश मिळावा म्हणून ह्या मिस्साबलीत प्रार्थना करूया.

सम्यक विवरण:

उत्पती: उत्पत्ती १५:५-१२, १७-१८.

देव आब्राहामाला ‘उर’ देशातून बोलावून त्याच्याशी करार करतो. परमेश्वर त्याला आकाशात पहायला सांगतो, ते ह्यासाठी की, ‘हे सर्व काही स्वप्न नसून हकीकत होती’. परमेश्वर आपल्या वचनांशी एकनिष्ठ राहतो. आकाशातील ताऱ्यांप्रमाणे आब्राहामाची संतती होण्याचे वचन परमेश्वर त्याला देतो. आब्राहाम त्याच्या देवावरील विश्वासामुळेच ‘विश्वासाचा पिता' ठरतो व नितीमान गणण्यात येतो. आब्राहामाला व साराला पुत्राचे वचन दिल्यानंतर, परमेश्वर त्यांस आता वतन देण्याचे आश्वासन देतो. त्याच्या ‘पुत्राचा बळी’ अर्पण करण्यास सांगणे, ही परमेश्वराने आब्राहामाच्या विश्वासाची केलेली परीक्षा होती. परंतु आब्राहाम त्यात उत्तीर्ण होतो. परमेश्वर मेघवाणीतून आब्राहामाला वतन मिळवून देतो. मात्र ह्या वतनावर इस्रायली जनतेचे वर्चस्व फार उशिराने होते. दरम्यानच्या काळात त्यांना अनेक खाच-खळग्यांतून जावे लागते. इस्रायली जनता देवापासून दूर जाते, परंतु परमेश्वर मात्र त्याने केलेला करार ‘मी तुमचा देव व तुम्ही माझी प्रजा आहात’ हे विसरत नाही.

दुसरे वाचन: फिलीप्पैकरांस पत्र ३:१७-४:१.

पौल ख्रिस्ती बांधवाना आपल्याप्रमाणे ख्रिस्ताचे अनुकरण करण्यास आवाहन करीत आहे. आपण घेतलेल्या निर्णयावर पौल ख्रिस्ती जनांस विचार-विनिमय करण्यास सांगत आहे. पौल, ‘ख्रिस्ताच्या क्रुसाचे शत्रू’ असे संबोधताना, केवळ अधर्मी व जे ख्रिस्ताच्या सुवार्तेचा स्वीकार करत नाही अशांचा उल्लेख करीत नाही; तर अनेक ख्रिस्ती जनही त्यामध्ये सामील आहेत असे त्यांस सांगावयाचे आहे असे दिसून येते. कारण त्यांचा विश्वास व त्यांचे जीवनमान एकसमान नसून, ते विरोधाभास आहे असे वाटते. आपल्या जीवनात येणाऱ्या दु:खांपासून दूर पळून ते ख्रिस्ताच्या वधस्तंभाचे शत्रू बनले आहेत. ते ख्रिस्ताची स्तुतीसुमने गातात व आपण परिपूर्ण कसे व्हावे ह्यासाठी झटतात. पौल म्हणतो, ‘त्यांची वाटचाल ही विनाशाकडे आहे. ते ऐहिक जगात रमले आहेत. त्याविरोधात संत पौल ख्रिस्ती जनास म्हणतो की, ‘हे ऐहिक जग आपले मुळ स्थान नसून स्वर्गीय नंदनवन आपले ध्येय आहे. ह्या भूतलावर आपण फक्त एक क्षणभंगुर जीवन जगतो, परंतु स्वर्गात आपणास चिरकाल जीवन प्राप्त होईल. त्यामुळे आपली दृष्टी ही स्वर्गाकडे असावी; हे स्वर्गातील स्थान आपल्याला, आपला उद्धारक प्रभू येशू मिळवून देईल. जो अखिल पृथ्वीचा अधिपती आहे. येशू, आपले शरीर त्याच्या शरीराप्रमाणे वैभवशाली करून आपणास नवजीवन प्राप्त करून देईल. हे सर्व शक्य होण्यास, ‘प्रभूच्या येण्याची प्रतिक्षा, आपण विश्वासाने करावी व ख्रिस्ताच्या शिकवणुकीप्रमाणे आपले आचरण ठेवावे असे संत पौल म्हणतो.

शुभवर्तमान: लुक ९:२८अ-३६.

     येशूच्या रुपांतराची कथा आपणास मार्क, लुक व मत्तय ह्या तीनही शुभवर्तमानात आढळून येते. मत्तय शुभवर्तमानकार येशूला नवीन मोशे म्हणून गणतो. तर लुक शुभवर्तमानकार येशू प्रार्थनेत मग्न होऊन, त्यांस हा अविष्कार होता असे म्हणतो. लुकलिखीत आजच्या शुभवर्तमानात आपण पाहतो की, येशू परमेश्वराचा परमप्रिय पुत्र असल्याचे जाहीर होते. येशूचे रुपांतर हे त्याच्या मरणोत्तर पुनरूत्थानाचे व त्यानंतरच्या सार्वकालिक जीवनाची जणू एक पूर्वसुचना करुन देते. येशू प्रार्थना करावयास डोंगरावर जातो. डोंगर हे त्याकाळच्या परंपरेनुसार परमेश्वराच्या प्रकाटीकरणाचे स्थळ होते. येशू प्रार्थना करीत असावा, परमेश्वराचे वैभव एका लखलखीत प्रकाश झोताप्रमाणे त्याच्या शरीराला भेदून गेले व येशूचे वस्र पांढरे शुभ्र झाले व तो दैदीप्यमान दिसू लागला. लखलखीत प्रकाश हे ‘दैवी नगरीचे’ प्रतिक होय. येशू हा ‘ख्रिस्त’ म्हणजेच ‘परमेश्वराचा अभिषिक्त’, हे त्यावेळी प्रकट झाले. मग मोशे आणि एलिया हे दोघेजण त्याच्याशी बोलताना त्याच्या शिष्यांना दिसले.

मोशे आणि एलिया ह्या दोघांना परमेश्वराचे दर्शन डोंगरावर झाले होते. मोशेने परमेश्वराकडून दहा आज्ञा ‘सिनाय’ पर्वतावर स्वीकारल्या व एलिया संदेष्याला परमेश्वराचे दर्शन ‘होरेब’ पर्वतावर झाले आणि येशुसुद्धा ‘ताबोर’ पर्वतावर प्रार्थना करीत होता. मोशे व एलिया ह्यांनी परमेश्वराने दिलेली जबाबदारी पार पाडली होती. मोशेने इस्रायली जनतेस फारोच्या गुलामगिरीतून सुटका करून सोडवले व वचन दिलेल्या देशात त्यांची वाटचाल केली. तर एलीया संदेष्ट्याने तारणारा आपले तारण कसे करील ह्याचे भाकीत केले होते. हे दोन्ही महापुरुष केवळ येशू करीत असलेल्या समर्पनासाठी, त्याला पाठींबा देण्यासाठी आलेले नसून, ‘येशू’ हाच ‘मसीहा’, ‘तारणारा’ आहे ह्याची ग्वाही देण्यास आले होते. स्वर्गातून आलेली वाणी हि येशूच्या बाप्तीस्म्याच्या वेळीसुद्धा होती. ही वाणी सांगते कि, येशू हा देवपुत्र होता व देवाने ख्रिस्ताद्वारे आपणास त्याची मुले म्हणून स्वीकारले आहे. येथे येशूचे रुपांतर हे त्याचे दुख:सहन, मरण व पुनरुत्थान ह्यांची सुरुवात आहे असे संत लुक मांडतो.

मनन चिंतन:

लुकलिखित शुभवर्तमानात आपण ऐकले की, येशू प्रार्थना करीत असता त्याचे रुपांतर झाले. प्रार्थनेत नम्र झालेला येशू उंचावला गेला. येशूने प्रार्थनेला महत्वाचे स्थान दिले. आपल्या बाप्तिस्म्यापूर्वी त्याने प्रार्थना केली, शिष्य निवडण्यापूर्वी त्याने प्रार्थना केली, चमत्कारापुर्वी प्रार्थना केली व शेवटी दु:ख सहन करण्यापुर्वी त्याने प्रार्थना केली. येशूने दिवसातील पुष्कळ वेळ केवळ प्रार्थनेसाठी दिला होता. आपली प्रार्थना ही केवळ पोपटपंची नसावी तर परमेश्वराठायी मन एकरूप करणारी असावी. खऱ्या अंत:करणाने केलेल्या प्रार्थनेत परमेश्वराशी समेट होतो, आपण त्याच्याठायी एकरूप होतो. ख्रिस्त जेव्हा परमेश्वराशी एकरूप झाला तेव्हा तो पूर्णत: प्रकाशमान झाला. परमेश्वराठायी साचलेली एकरूपता आपणालाही प्रकाशमान करते. आपले अंत:करण बदलून टाकते.

येशूचे रुपांतर हे त्याच्या जीवनात कायापालट करणारी घटना होती. ख्रिस्त हा लोकांना चमत्कार करून व आपल्या प्रवचनाद्वारे दयेकडे आकर्षित करीत होता. पण आता मात्र त्याला डोंगर उतरून येरुशलेम नगरीत प्रवेश करावयाचा होता; गेथसमनी बागेची वाट चालत शेवटी कालवरी टेकडी चढायची होती. रूपांतरामुळे येशूला पित्याच्या प्रेमाची जाणीव झाली. ख्रिस्ताच्या बाप्तिस्म्याच्यावेळी पित्याने आपल्या प्रेमाची ओळख करून दिली, ‘हा माझा परमप्रिय पुत्र आहे ह्याच्या बाबतीत मी संतुष्ट आहे,’ व रूपांतराच्या वेळी परमेश्वर म्हणतो, ‘हा माझा परमप्रिय पुत्र आहे ह्याचे तुम्ही ऐका’.

येशूचे झालेले रुपांतर हे केवळ त्याच्या स्वत:साठी नसून ते शिष्यांसाठी होते. ते त्यांस धीर देण्यासाठी होते. कारण येशू त्याच्या रुपांतरानंतर येरुशलेम नगरीत जाणार होता. तेथे त्याचा छळ होणार होता. त्यास दु:ख सहन करायचे होते व शेवटी एखाद्या लुटारुप्रमाणे क्रुसावर मरण पत्करायचे होते. या सर्व गोष्टी पाहण्यास त्याच्या शिष्यांस धीर देण्याची गरज होती हे येशू जाणून होता. येशू त्यांस भविष्यात घडणाऱ्या गोष्टींची जणू एक पुर्वसुचना देतो व त्याच्या पुनरुत्थानाविषयीची कल्पना देतो.
शिष्यांना हा प्रसंग अतिशय आल्हाददायक वाटत होता म्हणून पेत्र म्हणाला, ‘प्रभो आपण येथे असणे फार छान आहे’. परंतु येशू त्यांना तिथे राहावयास मनाई करतो. कारण येशूला त्यांची गरज होती. गेथसमनी बागेत त्याला त्यांच्या प्रार्थनेची गरज होती परंतु ते झोपी गेले; येशूला जेव्हा धरून नेले तेव्हा सर्व शिष्य पळाले. आपणही शिष्या प्रमाणे वागतो का? आनंद, उत्सव सर्वांनाच आवडतात. आनंदाच्या वेळी, यशाच्या वेळी आपण जणू म्हणतो, ‘प्रभो हे सर्व चांगले आहे; परंतु थोडे दु:ख वाट्याला आले तर शिष्यांप्रमाणे आपण पळून जातो. आपण परमेश्वराला प्रश्न विचारतो, ‘परमेश्वर हे दु:ख माझ्याच वाटयाला का’? ‘आयुष्यात जर दु:ख नसेल तर सुख काय आहे हे आपणाला कधीच कळणार नाही’. ‘प्रकाशाची जाणीव जशी अंधारात होते त्याच प्रमाणे सुखाची, आनंदाची जाणीव ही दु:खामध्ये होते’.  अपयशाच्या चिखलात पाय रोवल्याशिवाय यशाची कमळे हाती लागत नाही. ख्रिस्ताचे खरेखुरे अनुयायी बनायचे असेल तर आपण आपल्या दु:खाचे क्रूस वाहिले पाहिजेत तरच आपणास पास्काचा आनंद मिळेल.

ख्रिस्तासमवेत आपण अनुभवलेला प्रत्येक क्षण सुखकारक असतो. परंतु ज्यावेळी आपण त्यावेळात साधलेला संवाद प्रत्यक्ष जीवनात आचरण करतो, त्यावेळी आपणास खरा आनंद प्राप्त होतो. आजचे जग हे क्षणभंगुर, सुखाच्या मागे धावत आहे व आपणही ह्या शर्यतीत सरपटले जात आहोत. परंतू ख्रिस्त आपणास म्हणतो, ‘खरा आनंद, सुख मी तुम्हाला देत आहे’. जग दु:ख, संकटे ह्यांना टाळण्याचे अनेक उपाय सांगत आहे परंतु ख्रिस्ताने दु:खाला सामोरे कसे जावे व त्यावर मात कशी करावी हे दाखवून दिले आहे. ज्याप्रमाणे येशूचे रुपांतर झाले, त्याचप्रमाणे आपलेही पुनरुत्थानावेळी रुपांतर होईल व येशुप्रमाणे आपणही तेजमान होईल. त्यासाठी आपण आपली दृष्टी स्वर्गीय राज्याकडे लावायला हवी व परमेश्वराची योजना आपल्या जीवनाद्वारे पूर्णत्वास नेली पाहिजे. येशूने सुद्धा तेच केले. आपल्या पापांसाठी त्याने क्रुसावर मरण पत्करले व स्वर्गीय नंदनवनात आपणास सामील करुन घेतले. येशूचे रुपांतर शहरापासून दूर, डोंगरावर झाले, म्हणजेच आपण जर ह्या एैहिक जगात गुरफटले असलो तर परमेश्वराच्या सानिध्यात कधीच येऊ शकणार नाही. आपण थोडा वेळ बाजूला सारून त्याच्या सानिध्यात घालवला पाहिजे. हे एैहिक जग सर्वस्व नसून त्यानंतरही जीवन आहे आणि ते म्हणजे सार्वकालिक जीवन होय. येशूला आपणा सर्वांस ह्यात सहभागी करून घ्यायचं आहे म्हणूनच तो आपल्या शिष्यांना आपले प्रतिनिधी म्हणून त्याच्या ह्या दैदीप्यमान-पणाचा अनुभव देतो. आपण सर्व त्या चिरंतर जीवनाचे वाटेकरी होऊया, पण त्याअगोदर आपले दैनंदिन जीवन सुखकर बनवूया परमेश्वराच्या सानिध्यात राहून आपले रुपांतर करूया. आपण सर्व जगात राहून ख्रिस्ताकडे वळूया, त्याच्या शिकवणुकी-प्रमाणे वागूया व शेवटी त्या स्वर्गीय नंदनवनात सहभाग घेऊया. 

विश्वासू लोकांच्या प्रार्थना :

प्रतिसाद: हे प्रभो, आम्हांस तुझ्या कृपेने नवजीवन दे.

१   आपले परमगुरु, धर्मगुरू, धर्मबंधू व भगिनी यांनी ख्रिस्ताप्रमाणे स्वर्गीय नंदनवनाचे पुढारक व्हावे व त्यांना अडचणींवर मात करण्यास प्रभूने कृपा-शक्ती द्यावी म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

२.     आपल्या ख्रिस्तसभेने येशू व मोशे, हे आपली पापांपासून सुटका करून आपल्याला स्वर्गराज्यात नेतील ह्यावर  विश्वास ठेवावा व त्यांच्या पुढारकीला नम्रपणे होकार द्यावा म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

३.     आपण सर्वांनी ह्या जगातील एैहिक सुखाच्या मागे न लागता, परमेश्वराच्या सानिध्यात थोडा वेळ घालवावा व येशुप्रमाणे आपलेही रुपांतर व्हावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

४.     जे निराश आहेत, हताश आहेत अशांना परमेश्वराच्या प्रेमाच्या स्पर्श व्हावा व आपले ख्रिस्ती जीवन त्यांनी विश्वासुपणे जगावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

५. आपण थोडावेळ शांत राहून आपल्या वैयक्तिक, कौटुंबिक आणि सामाजिक हेतूंसाठी प्रार्थना करूया.