Reflection for the homily of 30th Sunday in Ordinary Time (29-10-2017) by Fr. Wilson D'souza. 

सामान्य काळातील तिसावा रविवार

दिनांक: २९/१०/२०१७

पहिले वाचन: निर्गम २२:२०-२६

दुसरे वाचन: १ थेस्सलनीकाकरांस १:५-१०

शुभवर्तमान: मत्तय २२:३४-४०  

“देवावर व एकमेकावर प्रीती-प्रेम करणे.”

प्रस्तावना

     सामान्य काळातील तिसाव्या रविवारच्या उपासनेचा मुख्य मुद्दा आहे “देवावर व एकमेकावर प्रीती-प्रेम करणे.” वि. स. खांडेकर म्हणतात, “प्रेम योगावर करावे, प्रेम भोगांवर करावे व त्याहुनी अधिक प्रेम त्यागावर करावे.” त्यागावर केलेले प्रेम, प्रीती महत्वाची असते जी येशूने आपल्यावर केली. त्याचं आपल्यावरील प्रेम एवढं त्यागमय होते की त्यांनी आपल्या प्रेमाखातर क्रुसाचे त्यागमय मरण स्वीकारले.

     आजच्या मिस्सात सहभागी होत असताना आपण आपल्यालाच प्रश्न विचारू या की माझं देवावरील व एकमेकावरील प्रेम कोणत्या स्वरूपाच आहे? माझ्या प्रेमात मी, माझं स्वार्थीवृत्तीचा कलह लागलेला आहे का? येशू सारखी देवावर व इतरांवर प्रीती करण्यासाठी शक्ती व ताकद प्रेमाचा उगम व सागर ह्याच्या कडून मागूया.

सम्यक विवरण

पहिले वाचन: निर्गम २२:२०-२६

     आजचे पहिले वाचन निर्गम ह्या पुस्तकातून घेतलेले आहे. मिसर देशातून परत आलेल्या इस्रायली प्रजेला देव संदेश देत आहे. त्यांनी देवाचाच मान राखावा व त्याच्याशिवाय इतर दैवतांना बली अर्पण व प्रार्थना भेटू नये म्हणजे ते एकाच देवावर विश्वास ठेऊन त्याच्यावर फक्त प्रेम करतात असं म्हणता येईल.

     विधवेचा, परक्याचा व पोरक्यावर खरी खुरी प्रीती करणे म्हणजे देवावर प्रीती करणे असं होईल व जर त्यांनी गाऱ्हाणे केली तर त्याची प्रार्थना देव ऐकेल कारण तो त्याचा देव आहे.

दुसरे वाचन: १ थेस्सलनीकाकरांस १:५-१०

     आजचे दुसरे वाचन संत पौलाचे थेस्सलनीकाकरांस ह्या पत्रातून घेतले आहे. हे पौलाचे पहिले पत्र मानले जाते. ह्या पत्रात पौल ख्रिस्ती बांधवाची वागणूक कशी प्रशांसनीय आहे ह्याचे विवेचन करतो. विशेष करून त्याचे आभार मानतो कारण त्यांनी संकटकाळी आनंदाने देवाचे वचन स्वीकारले व प्रभूचे अनुकरण केले. देवावर व इतरांवर प्रीती करणे म्हणजेच आपल्या जीवनाद्वारे इतरांना आदर्श घालून देणे. 

शुभवर्तमान: मत्तय २२:३४-४०

     शुभवर्तमानात मत्तय सर्वात मोठी आज्ञा कोणती ह्या प्रश्नाचं उत्तर देत आहे. शास्त्र्यांनी खरोखर देवावरील व एकमेकावरील प्रीती अशी असावी हे जाणण्यासाठी हा प्रश्न केला होता का? शास्त्र्यांचा प्रश्न कशासाठी असावा. परंतु थोडक्या शब्दांत येशूने केवळ त्यांना नाही तर अखिल मानव जातीला देवाच्या व इतरांवरील प्रेमाविषयी महान अशी शिकवण दिली.   

बोधकथा

गुरु व शिष्य ह्यांच्यात संवाद चालला होता. संवादाचा विषय होता “देवाचे प्रेम सर्वाहून महान की इतरांवरील.” गुरु म्हणाले देवाने सर्व काही निर्माण केले म्हणून त्याचे जगावरील प्रेम महान आहे; तर शिष्य म्हणाला देवच प्रीती आहे म्हणून तो महान. पुढे गुरु म्हणाला देवाने मानवाच्या प्रेमाखातर मानवाला निर्माण केले म्हणून त्याचे प्रेम महान. शिष्य म्हणाला पण मनुष्य जर इतरांवर प्रीती करत नसेल तर तो ढोंगी. देव अदृश्य तर मनुष्य दृश्य. दृश्य मानवावर मानव प्रेम करत नसेल तर अदृश्य देवावर तो कसा करील.

     असे गुरु-शिष्यांचे सवांद पुढे चालूच राहिला. त्यांना कळत होते की देवाच प्रेम महान असलंच पाहिजे. अनेक तर्क विर्तक निघत असताना त्याच वाटेवरून एक वयोवृध्द मनुष्य जात होता. त्यांनी त्याला “देवाचे प्रेम महान की इंतराचे”. त्यावर स्मित हास्य करून मनुष्य म्हणाला, तुम्हा गुरु-शिष्यांना प्रेमा विषयी काय कळते. आपण तर मठवासी आहात, प्रेमाविषयी खूप वाचता, बोलता पण प्रत्यक्षात अनुभवाचे उणे आहात. ते बोलायचं नसत, वाचायचं नसत तर अनुभवायच असत आणि घ्यायच असंत.

     पुढे त्याने त्यांना सागितले की ४० वर्षा अगोदर मी देवाला देवळात जावून एकमेंकाला वचन दिले होते, “सुखात व दुःखात मी तुझ्यावर प्रेम करील”. ते वचन मी माझ्या पत्नीला दिले नव्हते तर देवालाच. 

     माझ्या जीवनातील सुखात आणि दुःखात मी देवावर प्रेम करतो. तेव्हा गुरु व शिष्य त्यांना म्हणाले: हे कसे? त्यावर ती व्यक्ती म्हणाली, माझ्या लग्नानंतर आमच्या प्रेमाचे प्रतिक म्हणून आम्हाला मुले झाली. आनंदी व प्रीतीच जीवन जगत असताना माझ्या पत्नीच्या किडणी बंद झाल्या. तिला बर करण्यासाठी मी देवळो-देवळी  जावून पैसे गोळा केले, प्रार्थना केली, सकाळी उठून दररोज तिला भेटण्यासाठी हॉस्पिटल मध्ये गेलो. पण माझी पत्नी मरण पावली. तिच्या प्रेमाखातीर जे काही शक्य होते ते केले, विविध प्रकारचा त्याग केला. होय शारिरीक रुपात ती मेली पण अजून ती माझ्या बरोबर आहे, अवती भवती आहे. कारण प्रीती अमर आहे, प्रीती देव आहे, ती केल्याने, दिल्याने अनुभवल्याने वाढत जाते. त्याला तुम्ही सुशिक्षीत माणसं अनेक उपमा वापरता मात्र आम्ही साधी तिला आपलं करून घेतो.   

मनन चिंतन

आजच्या जगात प्रेम, प्रीती हे एक नाटक बनून राहिले आहे. ती बाजारात विकली जात आहे. तरुण तरुणीला माझ महत्व कळल नाही आहे. ते काही क्षणापुरता माझा वापर करतात, माझ्या नावाने अनेक सोंगे घेतात, आवाका आणतात. वादळ वाऱ्यात मी त्याच्या अगदी जवळ असते हे ते विसरून जातात. काच पडून फुटताना, ठिकऱ्या उडताना मीच जवळ असते, पायात काचा रुतताना रक्त भळभळ वाहताना मीच जवळ असते, भळभळणारे घाव बांधायला, डोळ्यातले अश्रू पुसायला मीच जवळ असते.

     माझ्या विषयी खूप बोलतात, लिहितात, वाचतात पण प्रत्येक्ष माझा अनुभव घेत नाहीत व देत नाहीत. माझ्यावर प्रेम करणारी थोडीच आहेत. जेव्हा ती उपऱ्यावर जुलूम करतात, त्याना छळतात तेव्हा मी तिथे नसते. आज रोहिण्या ह्या ठिकाणी उपऱ्यावर जुलुम होत नसून माझाच छळ होत आहे. माणसाच्या हदयात मी वसती बध्द असून देखील मला उपऱ्यावर टाकत आहे. माझा विधवेमध्ये व पोरक्यामध्ये छळ होत आहे. त्याच्यावर प्रेम करणारे त्याचे पती व बाप मरण पावले आहेत. ती माझ्याकडे गाऱ्हाणे करीत आहेत. मी प्रीती आहे त्यामुळे मी त्याचे गाऱ्हाणे ऐकतो. जेव्हा त्यांना त्रास होतो तेव्हा माझा राग भडकतो. जेव्हा माझे बालके उघडे नांगडे असतात व त्यांना पांघरून घातले जात नाही तेव्हा माझी सहनशीलता भंग पावते. मी खरोखर कगांलाची, विधवेची, पोरक्याची व उपऱ्याची आहे.

     मला तुमचा अभिमान वाटतो. जेव्हा माझी प्रीती पवित्र्य आत्म्याद्वारे आपल्या मध्ये ओत पोत वसती करत असते तेव्हा तुम्ही देवाची वचने संकट काळी आनंदाने स्वीकारता. संकटकाळी मी तुमच्या व इतरांबरोबर असते. आपण प्रभूचे अनुकरण करतो म्हणजे माझे अनुकरण करता कारण प्रभू प्रीती आहे. देवाने एवढी आपल्यावर प्रीती केली की त्याने मला आपल्यासाठी पाठविले. तुम्ही माझा आदर्श दुसऱ्यांना  झाला आहात कारण मी तुम्हांमध्ये आहे तुम्ही मला प्रकट करत आहात.

     माझ नाव दुसर तिसर कोणी नसून प्रेम आहे. तू माझ्यावर खऱ्या अंतःकरणातून, पूर्ण जीवाने व पूर्ण मनाने प्रेम, प्रीती कर. मला अनेक नावाने संबोधले जाते पण माझे नाव केवळ दोन शब्द आहे त्याला तुम्ही प्रेम व प्रीती म्हणता. तुम्ही ती आज्ञा म्हणून समजता पण ते माझा नाव आहे माझ सर्वस्व आहे.

जेव्हा तुम्ही माझी प्रेम प्रीती इतरांना दाखविता तेव्हा आपले सबंध जवळचे, घनिष्ट असतात. कारण मी उपरी, विधवेत, परक्यात आणि पोरक्यात जास्त वावरत असते. दुखी कपटी भाराक्रांत जनाकडे आपण धाव घेता तेव्हा तुम्ही माझ्याकडे धाव घेता कारण मी त्याच्यामध्ये असते. ते माझे आहेत आणि त्याचं माझ्यावर आणि माझं त्याच्यावर अतूट असं नात आहे. आम्ही एकमेकांशी एकनिष्ठ आहोत आम्हाला विभागू नका देवाचं व इतरांच असं करू नका. देवाठायी असलेली मी दुसऱ्याठायी देखील वावरत असते. मला अनुभवा, जाणून घ्या कारण मी प्रीती-प्रेम आहे.

विश्वासु लोकांच्या प्रार्थना

प्रतिसाद: हे प्रभो, तुझ्यावरील आमच्या प्रीतीत वाढ कर.

१. जे परमेश्वराच्या मळ्यात काम करत आहेत, त्या सर्वांनी प्रभूच्या मार्गाची घोषणा करून प्रभूचा मार्ग तयार करण्यासाठी लोकांना मदत करावी, म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

२. आपल्या सर्व राजकीय नेत्यांनी आपला राजकीय धूर्तपणा सोडून तसेच भ्रष्टाचार व इतर सर्व वाईट मार्ग सोडून निस्वार्थीपणे लोकांची व देशाची सेवा करावी, म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

३. आजच्या उपासनेमध्ये सहभागी झालेल्या सर्व भाविकांस शेजा-यांवर प्रीती करण्यास व आपले प्रेम इतरांना देण्यास प्रभूची कृपा व शक्ती मिळावी म्हणून, आपण प्रार्थना करूया.

४. जे लोक देवापासून दूर गेलेले आहेत अशा सर्वांना देवाच्या प्रेमाचा स्पर्श व्हावा व देवावरील त्यांचा विश्वास अधिक बळकट व्हावा, म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

५. आपण आपल्या कौटुंबिक व सामाजिक गरजांसाठी प्रार्थना करूया.  

Reflections for the homily of 29th Sunday in Ordinary Time (22-10-2017) by Br Minin Wadkar.

सामान्य काळातील एकोणतिसावा रविवार

‘मिशन रविवार’

दिनांक: २२/१०/२०१७

पहिले वाचन: यशया ४५:१, ४-६

दुसरे वाचन: १ थेसलोनिकाकरांस १:१-५ब

शुभवर्तमान: मत्तय २२: १५-२१

‘जे कैसराचे आहे ते कैसराला द्या व जे देवाचे आहे ते देवाला द्या’

प्रस्तावना:

आज आपण सामान्य काळातील एकोणतिसावा रविवार व त्याचबरोबर मिशन रविवार साजरा करीत आहोत.

आजच्या पहिल्या वाचनात संदेष्टा यशया आपल्याला सांगतो की, आपला देव एकच आहे आणि तो आपल्याला नावाने हाक मारून कामगिरीसाठी सज्ज करत आहे. तर दुस-या वाचनात संत पौल थेसलोनिकाकरांस सांगतो की आमची सुवार्ता केवळ शब्दाने नव्हे तर सामर्थ्याने, पवित्र आत्म्याने व पूर्ण निर्धाराने तुम्हांला कळविण्यात आली आहे. तसेच मत्तयलिखीत शुभवर्तमानात येशू, ‘जे कैसराचे आहे ते कैसराला द्या व जे देवाचे आहे ते देवाला द्या’ असे सांगून कर देण्याचा प्रश्न सोडवतो.

     ‘मिशन’ हा ख्रिस्ती श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहे. ख्रिस्त हा प्रथम आणि सर्वश्रेष्ठ मिशनरी असून पवित्र आत्म्याच्या सामर्थ्याने देऊळमाता आपल्याला शुभवर्तमान जगभर पसरविण्यासाठी पाठवीत आहे. आज आपण मिशन रविवार साजरा करीत असताना जे मिशनकार्य करत आहेत त्यांना त्यांच्या नि:स्वार्थी सेवेत परमेश्वराची साथ मिळावी व सर्व संकटापासून त्यांचे संरक्षण व्हावे व आपणसुद्धा मिशनकार्यात सहभाग घ्यावा म्हणून ह्या पवित्र मिस्साबलिदानात प्रार्थना करू या.

सम्यक विवरण:

पहिले वाचन: यशया ४५:१, ४-६

यशया संदेष्टा सांगतो की परमेश्वराने कोरेश (सायरस) ह्याला अभिषिक्त केले आहे. देवाच्या सामर्थ्याने राजा कोरेशने सर्व राजांना नमविले. त्याने बंदिवासात असलेल्या सर्व यहुदियांना मुक्त करून त्यांना त्यांच्या घरी पाठविले. देव हा सर्वसामर्थ्य आहे. तो आपला एकच परमेश्वर देव आहे जो आपल्याला नावाने हाक मारून आम्हांला कामगिरी सोपवीत असतो असे यशया संदेष्टा आपल्याला सांगत आहे.

दुसरे वाचन: १ थेस्सलोनीकाकरांस १:१-५ब

ह्या पत्रात संत पौल सुरवातीला थेस्सलोनीकाकरांची स्तुती करत आहे असे आपल्याला दिसून येते. पौल त्यांच्यासाठी प्रार्थना करत आहे ह्यावरून त्याची प्रीती व आस्था स्पष्टपणे दिसून येते. ह्याद्वारे तो त्यांना त्यांचे ख्रिस्ती जीवन जगण्यासाठी धीर व उत्तेजन देत आहे. संत पौल थेसलोनिकाकरांस सांगतो की आमची सुवार्ता केवळ शब्दाने नव्हे तर सामर्थ्याने, पवित्र आत्म्याने व पूर्ण निर्धाराने तुम्हांला कळविण्यात आली आहे.

शुभवर्तमान: मत्तय २२: १५-२१

येशू व परुशी ह्यांच्यात वादविवाद होत असे. परुशी येशूच्या विरोधात बोलत होते कारण येशूची शिकवण त्यांना पटत नव्हती. येशूला बोलताना पकडावे, त्याच्या तोंडाची उलट-सुलट विधाने त्याच्यावरच उलटवावी हा त्यांचा उद्देश होता. परुश्यांनी आपल्या शिष्यांना येशूकडे पाठवून त्याला प्रश्न केला.

मनन चिंतन:

येशू ख्रिस्ताला कसेही करून नजरेआड करण्याचा यहुदी धर्मपुढा-यांनी निश्चय केला होता. कोणत्याही मार्गाचा उपयोग करण्याची त्यांची तयारी होती. ते रोमी लोकांना आपले कट्टर शत्रू मानत. मात्र, येशू ख्रिस्ताला ठार करण्यासाठी ते त्यांच्याशी तडजोड करण्यास तयार होते. येशू ख्रिस्ताला बोलण्यात पकडण्याचा डाव त्यांनी रचला. येशूला रोमी सरकारविरुद्ध बोलण्यास लावून आपणास आरोप ठेवण्यास चांगलेच कारण मिळेल असे त्यांना वाटले.

परुश्यांनी आपल्या शिष्यांना येशूकडे पाठविले. त्यांनी येशूची तोंडस्तुती करून आरंभ केला. नंतर त्यांनी एक प्रश्न विचारून आपला डाव टाकला. ‘कैसराला कर देणे योग्य आहे किंवा नाही’, व त्याने “होय” म्हटले असले तर येशू इस्राएल राष्ट्राचा शत्रू आहे असं प्रचार त्यांनी केला असता. “नाही” म्हटले तर रोमी सरकारविरुद्ध अप्रचार करणारा आरोप ठेवता आला असता. येशूने त्यांचे ढोंग व दुष्टपणा ओळखले. सरकारला कर मागण्याचा हक्क आहे व त्याच वेळी देवाचे ऐकणे हे प्रत्येकाचे कर्तव्य आहे असे त्याने दाखवून दिले.

मिशन रविवार

“द्या शुभवार्ता जगताला आदेश माझा तुम्हांला असे प्रभू शिष्या वधला”.

आज आपण मिशन रविवार साजर करित आहोत. आजच्या ह्या महत्वाच्या दिवशी देऊळमाता आम्हां सर्वांना जगाला जागे करण्यासाठी ‘मिशनरी व्हा’ म्हणून प्रोस्ताहन देत आहे. मिशन म्हणजे काय? पोप फ्रान्सिस सांगतात, ‘मिशन म्हणजे येशू व त्याच्या लोकांसाठी असलेली आवड’. आपल्या मिशन कार्याद्वारे आपण येशू व त्याची शिकवण लोकापर्यंत पोहचवीत असतो. ह्या कृतीमुळे आपली येशू व त्याच्या लोकांवर असलेली प्रिती दिसून येते.

येशूचे मिशन हातात घेणे म्हणजे प्रेमाचा, शांतीचा व एकोप्याचा झेंडा हाती घेणे होय. मिशन कार्याला हात घालण्यापूर्वी आपल्याला येशूने केलेल्या कार्याची नितांत गरज आहे. आज येशूची शिकवण नजरेसमोर ठेऊन ख्रिस्तसभा चांगल्या शमरोनी प्रमाणे मानवतेच्या रक्तबंबाळ झालेल्या जखमांना मलमपट्टी करत आहे. त्यांच्या जखमांना मायेचा स्पर्श करून ख्रिस्तसभा त्यांना बरे करित आहे. तसेच उत्तम मेंढपाळाप्रमाणे ख्रिस्तसभा हरवलेल्या मेंढरांचा शोध करत असते. आपल्या जीवनांत प्रेषीत कार्याला महत्व देण्यासाठी संत फ्रान्सिस असिसीकर, संत डॉन बोस्को आणि मदर तेरेसा ह्यांनी केलेल्या नि:स्वार्थी सेवेची आठवण करण्याची फार गरज आहे. ह्यांनी केलेलं मिशनरी कार्य स्तुतीस्पद आहे.

आपण मिशनरी कशाप्रकारे होऊ शकतो? मिशनरी कार्य करण्यासाठी मी काय करावे? असे प्रत्येकाने स्वत:ला विचारले पाहिजे. मिशनरी कार्य करणाऱ्यांना प्रार्थना करणे, देऊळमातेला आर्थिक मदत करणे ऐवढेच पुरेसे नाही तर आपण आपल्या हातात प्रेमाचा, शांतीचा व बंधुत्वाचा झेंडा घेतला पाहिजे. आज जगभर प्रेषीत कार्य करताना बहुतेकांना त्रास सहन करावा लागत आहे. फादर टोम उझूनलील (भारतीय धर्मगुरू)मिशनरी कार्य करताना (Tom Uzhunnalil) ह्यांचे इस्लाम देशात मार्च २०१६ साली अपहरण करण्यात आले होते. आणि नंतर त्यांची सुटका झाली. त्यांना बऱ्याच हाल-अपेष्टांना सामोरे जावे लागले. तसेच आपली धर्मभगिनी वाल्सा (Sister Valsa) हिचा खूण करण्यात आला. ह्यामागील कारण काय कसेल? कारण एकच ते म्हणजे तीने केलेलं मिशनरी कार्य हे प्रेमाने, न्यायाने, सत्याने व एकजुटीने भरलेले होते.

जसे कोमल, सुंदर गुलाबाला हात लावण्यासाठी काट्यांचा मार्ग मोकळा करावा लागतो, तसे येशूचे कार्य पुढे नेण्यासाठी काट्यांची वाट चालावी लागते. जसे येशूला अनेक दुख व संकटांना सामोरे जावे लागले तसे आम्हांला सुद्धा सामोरे जावे लागेल. भिती बाळगण्याची गरज नाही. कारण येशू म्हणतो, ‘तुम्ही जाऊन सर्व राष्ट्रांतील लोकांस शिष्य करा; त्यांस पित्याच्या, पुत्राच्या व पवित्र आत्म्याच्या नावाने बाप्तिस्मा द्या; जे काही मी तुम्हांला आज्ञापिले ते सर्व त्यांस पाळावयास शिकवा. युगाच्या समाप्तीपर्यंत मी सर्व दिवस तुमच्याबरोबर आहे.

जगाला जागे करण्यासाठी हातात न्यायाची, शांतीची, प्रेमाची मशाल घेऊया आणि म्हणूया ‘Wake Up The World ! Wake Up The World!’ मिशन कार्य चांगले करण्यासाठी देवाची साथ आपल्याला लाभू दे म्हणून परमेश्वर चरणी प्रार्थना करूया.

विश्वासू लोकांच्या प्रार्थना:

प्रतिसाद: हे प्रभो मिशन कार्य करण्यास आम्हांला सहाय्य कर.

१. आपले पोप, कार्डीनल्स, धर्मगुरू आणि धर्मभगिनी ह्या सर्वांना त्यांच्या मिशन कार्यात प्रभूचा आशीर्वाद लाभावा व सर्व संकट व दु:खापासून त्यांचे संरक्षण व्हावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

२. जे कोणी जगात शांती, ऐकोपा, प्रेम प्रस्थापित करण्यासाठी कार्यरत आहेत त्यांना त्यांच्या कार्यात परमेश्वराचे सामर्थ्य व मार्गदर्शन लाभावे व त्यांच्या कार्याद्वारे ह्या जगात शांतीमय वातावरण निर्माण व्हावे म्हणून आपण प्रभूचरणी प्रार्थना करूया.

३. आपल्या देशाच्या उन्नतीसाठी कार्यरत असलेल्या सर्व राजकीय नेत्यांनी आपल्या डोळ्यासमोर न्याय, प्रेम, बंधुत्व ह्यांना प्राधान्य द्यावे व सर्व मतभेत विसरून ‘सर्व-धर्म समभाव’ ही संकल्पना आत्मसात करावी म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

४. आपल्या धर्मग्रामातील सर्व आजारी लोकांना देवाने आरोग्यदायी स्पर्श करावा व त्यांना परत एकदा चांगले आरोग्य प्राप्त व्हावे म्हणून आपण प्रार्थना करूया.

५. आता आपण थोडा वेळ शांत राहून आपल्या वैयक्तिक गरजांसाठी माते मरियेच्या मध्यस्थी द्वारे प्रभूचरणी प्रार्थना करुया.