Reflections for the Homily By:- Xavier Patil.

उपवास काळातील चौथा रविवार

  “त्याने डोळे धूतले आणि त्यास दृष्टी मिळाली”

दिनांक: ३०/३/२०१४.

पहिले वाचन: १ शमुवेल १६:१,६-७,१०-१३.

दुसरे वाचन: इफिसकरांस पत्र ५:८-१४.

शुभवर्तमान: योहान ९:१-१४.

प्रस्तावनाः

आज आपण उपवास काळातील चौथा रविवार साजरा करीत आहोत. आजची पवित्र वाचने आपणाला येशू ख्रिस्त हा जगाचा प्रकाश आहे आणि आपला प्रभू आपणा सर्वांना ह्या प्रकाशाचे शिष्य बनून परमेश्वराचा प्रकाश जगाच्या कानाकोप-यापर्यंत पोहचविण्यास आमंत्रण करत आहे. आजच्या पहिल्या वाचनामध्ये इस्त्रायली लोकांचे नेतृत्व करण्यासाठी दाविदाची निवड होते. तर दुस-या वाचनामध्ये आपण पाहतो की सर्व प्रकारची वाईट व निष्फळ कृत्ये सोडून प्रकाशाचे शिष्य म्हणून जीवन जगण्यासाठी देवाने आम्हाला आर्शिवादीत केले आहे.

आजच्या शुभर्वतमानामध्ये येशू ख्रिस्त जन्मापासून आंधळा असलेल्या एका मनुष्याला दृष्टिदान देतो. परमेश्वराने आपणातील आध्यात्मिक अंधकार काढून आपल्याला त्याच्या प्रकाशाने भरावे व तोच प्रकाश दुस-यापर्यंत पोहचविण्यास आपणाला येशू ख्रिस्ताची कृपा व शक्ती मिळावी म्हणून आपण प्रार्थना करूया. 

पहिले वाचन: १ शमुवेल १६:१,६-७,१०-१३.

शौल राजा स्वौराचाराने वागत होता, त्याच्या एकंदर वागण्यामुळे इस्त्रायलात पुन्हा देवाविरोधी वातावरण निर्माण होण्यास सुरुवात झाली होती. शौलाला राजा मांगून त्या लोकांनी जी घोडचूक केली होती, त्याचे परिणाम त्यांना सोसावे लागत होते. अशावेळी देव शमुवेलाला म्हणतो, ““शिंगात तेल भरून चल. मी तुला इशाय बेथलेहेमकर याच्याकडे पाठवतो, कारण मी त्याच्या एका पुत्रास माझ्याकरिता राजा निवडले आहे””(१शमुवेल१६:). शमुवेलाला अलियाब हाच देवाने निवडलेला राजा आहे असे वाटले, कारण अलियाब उंच व देखणा होता आणि तो शरीराने मजबूत असा होता, परंतु देवाने त्याला नापसंत केले होते. दाविदाची राज्यपदासाठी केलेली निवड एक मोलाचा संदेश देऊन जाते; मानव बाह्य स्वरूप पाहतो पण परमेश्वर हृदय पाहतो.

दुसरे वाचन: इफिसकरांस पत्र ५:८-१४.

संत पौल सर्व श्रध्दावंताना विनंती करतो की निषेधपूर्ण व लज्जास्पद अशा गोष्टी सोडून देऊन ख्रिस्ताच्या प्रकाशात जीवन जगून यशस्वी व्हा. कारण सर्व प्रकारची वाईट व निष्फळ कृत्ये सोडून देऊन प्रकाशाचे शिष्य म्हणून जीवन जगण्यासाठी देवाने आम्हाला आर्शिवादीत केले आहे.

शुभवर्तमान: योहान ९:१-१४.

     आजच्या शुभर्वतमानामध्ये येशू ख्रिस्त जन्मापासून आंधळा असलेल्या एका मनुष्याला दृष्टिदान देतो. नकळतपणे या चमत्काराव्दारे प्रभू आमच्या आध्यात्मिक अंधत्वावर बोट ठेवतो व सर्व प्रकारच्या अंधत्वातून बाहेर पडण्याचे आव्हान करतो. येशू ख्रिस्ताच्या पवित्र स्पर्शाने त्या जन्मांध माणसाला सर्व काही दिसू लागले.

सम्यक विवरण:

         येशू ख्रिस्त हा जगाचा प्रकाश आहे:

हे योहानाने एका जन्मापासून आंधळ्या माणसाच्या उदाहरणाने स्पष्ट केले आहे. येशूने अंध लोकांना दृष्टी दिल्याची उदाहरणे इतर शुभर्वतमानकारांनी नमूद केली आहेत. पण अशी दृष्टी दिल्याने खूद्द येशूच्या व्यक्तिमत्वाविषयीचा वादविवाद सूरु झाला हेच योहानकृत शुभर्वतमानातील या प्रसंगाचे वेगळेपण आहे.

·         हा जन्मापासून आंधळा का? (९:१-१२):

जन्मापासून आंधळा असलेल्या मनुष्याला पाहून शिष्यांना यहुदी विचारसरणी आठवली; त्याच्या किंवा त्याच्या आई-बापांच्या पापामुळे तो आधंळा जन्मला असे लोक म्हणत. यातील कोणते खरे? असा प्रश्न शिष्यांनी येशू ख्रिस्ताला विचारला, त्यांचे विचारच चुकीचे होते. देवाला त्याच्यामध्ये कार्य करायचे होते त्यामुळे तो आंधळा जन्माला आला, हे येशू ख्रिस्ताचे उत्तर ऐकून शिष्यांना किती नवल वाटले असेल! प्रत्येक व्यक्तीत देवाला कार्य करायचे आहे व त्या व्यक्तीला ख-या प्रकाशात न्यायचे आहे. हेच कार्य प्रभू येशू ख्रिस्त करीत होता.

·         तुमच्या दृष्टीत येशू कोण आहे? (९:१३-२३):

ज्याला दृष्टी मिळाली त्याला येशू नावाचा एक मनुष्य कोण आहे हे माहित होते, पण परूश्यांनी त्याला जेव्हा येशूविषयी विचारले तेव्हा त्याने जे काही घडले ते थोडक्यात व स्पष्ट शब्दांत सांगितले परंतु एक परूशी येशू ख्रिस्तावर टिका करू लागला व म्हणाला, ‘“तो देवापासून मुळीच नव्हे, कारण तो शब्बाथ पाळीत नाही”. हे विधान दुस-यांना पटले नाही, “पापी मनुष्य अशी चिन्हे करूच शकत नाही”. आत्मिक दृष्टी देण्याचे कार्य केवळ देवच करू शकतो.’ ह्याच विचारसरणीवरून त्यांच्यात वाद-विवाद सुरू झाला. तेव्हा त्या माणसाचे मत परूश्यांनी विचारले. त्यांचा वाद ऐकून त्याची खात्री पटली होती की, येशू हा संदेष्टा आहे. तो देवाच्या सार्मथ्याने कार्य करतो.

·         आता मला दिसते (९:२४-३४):

येशू कोण आहे याविषयी ह्या माणसाला जसे अधिक कळत गेले तसे त्याला  मत्सराने भरलेले परूशी अधिकच तूच्छ लेखू लागले. परुशीयांच्या मतानुसार येशू हा पापी आहे व तो देवाकडचा नसल्यामुळे तो असल्याप्रकारचे कार्य करू शकत नाही. कोणाच्याही पापाने देवाचे गौरव होत नाही कारण देव पवित्र आहे. तो मनुष्य त्यांच्या विचाराशी सहमत नव्हता.

येशू किती थोर आहे हे तो पुन्हा साक्ष देऊन सांगतो(ओ.२५). दृष्टी प्राप्त झालेल्या त्या माणसाला धर्मपुढा-यांनी सभास्थानातून हाकलून दिले परंतु प्रभू येशू त्याला विसरला नाही. त्याने त्याला शोधून काढले. अजून संपूर्ण सत्य समजले नसल्यामुळे कदाचित तो मनुष्य घोटाळ्यात पडला होता. त्याने येशू ख्रिस्त हा देव आहे हे ओळखणे गरजेचे होते.

प्रभू येशूने त्याला स्वतःची ओळख करून दिली(ओ.३५). ज्याने त्याला दृष्टी दिली होती तोच त्याच्याबरोबर बोलत होता हे येशू ख्रिस्ताने त्याच्या ध्यानात आणले व मनुष्याचा पुत्र आपणच आहोत हे सांगितले(ओ.३७). येशू देवापासून आला होता ही साक्ष देणा-या ह्या माणसाला येशू प्रत्यक्ष देवाचा पूत्र आहे हे लगेच समजले. तो येशूला “प्रभू” म्हणतो व त्याला नमन करतो.

बोध कथाः

१.   एकदा एक वृद्ध व्यक्ती आपल्या हातात एक कंदील घेऊन रस्त्याने जात होता. संध्याकाळची वेळ होती आणि तो मनुष्य आपल्या वाटेने चालला होता. अचानक एक व्यक्ती त्या वृद्ध माणसाला धडकते आणि तो मनुष्य त्या वृद्ध माणसास म्हणतो, ‘दिसत नाही का तुला? आंधळा आहेस का?’ तेव्हा तो वृद्ध माणूस त्या व्यक्तीस सांगतो, ‘मी आंधळा आहे, इतरांना दिसावे आणि रात्रीच्यावेळी कोणी मला धडक न द्यावी  म्हणून मी माझ्या हातात हा कंदील घेऊन रस्त्यावरून जात आहे.’ मग त्या मनुष्याने त्या वृद्ध माणसास सांगितले की, ‘तुमचा कंदील विझून गेला आहे आणि त्याचा प्रकाश कुणालाही दिसत नाही.’ मग त्या वृद्ध माणसाने तो कंदील पुन्हा पेटवला व आपल्या मार्गावर चालू लागला.

२.    एकदा मदर तेरेसा एका घरी भेट देण्याकरीत्या गेल्या होत्या, त्या घरी भरपूर पसारा पडलेला होता. ते पाहून मदर तेरेसांनी त्या व्यक्तीजवळ त्याचे घर साफ करण्यासाठी परवानगी विचारली. सुरुवातीस त्याने ती नाकारली परंतु नंतर त्याने हो म्हटले. पसारा आवरत असताना मदर तेरेसांच्या दृष्टीस एक सुंदरसा दिवा पडला, तो सुता-याने व धुळीने भरून गेला होता. मदरांनी तो दिवा आपल्या हातात घेऊन त्याला म्हटले, ‘हा सुंदर दिवा तुम्ही कधी तरी लावता का?’ तेव्हा त्या माणसाने उत्तर दिले, ‘कुणासाठी लावावा हा दिवा? कोणीही मला अजूनपर्यंत बघण्यासाठी आलेले नाही?’ मग त्याला मदरांनी सांगितले, ‘जर मी माझ्या सिस्टरांना तुमच्या घरी पाठवून दिले तर तुम्ही हा सुंदरसा दिवा लावणार का?’ ‘हो मी लावणार’, तो मनुष्य उदगारला. मग मदरांनी तो दिवा पुसून साफ केला आणि त्या दिवसापासून सिस्टरांनी त्याला भेटण्यास सुरुवात केली. तदनंतर तो दिवा कधीही विजवला गेला नाही. काही काळानंतर त्याने मदर तेरेसांना निरोप पाठवला की, ‘त्यांनी लावलेला दिवा अजून हृदयात पेटत आहे.  

·         मनन चिंतन:

प्रकाश व अंधकार हे आपल्या जीवनातील अविभाज्य घटक आहेत. ह्या दोन्ही घटकांचा वापर संपूर्ण बायबलमध्ये केला आहे. पण संत योहान प्रकाश आणि अंधकार ह्याचा वापर वेगळ्याच प्रकारे करतो. योहानाच्या मते प्रकाशाचे चिन्ह आनंदासाठी, आरोग्यासाठी, पावित्र्यासाठी, चांगल्यासाठी... थोडक्यात देवाला संबोधून वापरले आहे. तर अंधकार हे चिन्ह पाप, मोह, वाईट, मरण आणि सैतानी कृत्य दर्शवण्यासाठी वापरले आहे. प्रकाश व अंधकार ह्या दोन विरूध्द गोष्टी आहेत कारण जेथे प्रकाश असतो तिथे अधंकाराला जागा मुळीच नसते व जेथे अधंकार पसरलेला असतो तिथे प्रकाश सापडत नाही.

 आजच्या शुभवर्तमानात येशू ख्रिस्त हा जगाचा प्रकाश आहे हे आपणाला जन्मापासून आंधळ्या माणसाच्या साक्षेवरून समजते. येशू ख्रिस्त ह्या जगामध्ये त्याचा प्रकाश पसरवण्यास आला होतो. जेणेकरून जे पापामध्ये व अधंकारात डगमगत आहेत अशा सर्वांना ख्रिस्ताचा प्रकाश लाभावा व त्यांनी ख्रिस्तामध्ये नवजीवन प्राप्त करावे. येशू ख्रिस्त आंधळ्या माणसाला जेव्हा दृष्टी प्रधान करतो तेव्हा त्या माणसाला येशू ख्रिस्त हा कोण आहे हे समजून येते. त्या आधंळ्या माणसाप्रमाणे आपण देखील आध्यत्मिकरित्या आंधळे झालो आहोत. आपल्या डोळ्यांवर संपत्तीची, मोहाची, हेवेची, निष्टूरतेची पट्टी बांधली आहे. डोळे असून देखील आपण आंधळे झाले आहोत. आपला ख्रिस्ती विश्वास आपणाला अंधाराने भरलेल्या जगामध्ये प्रकाश पसरविणारे दिप होण्यासाठी पाचारण करत आहे. जेव्हा आपण ख्रिस्तासारखे जीवन जगण्याचा प्रयत्न करीत आपल्या जीवनाचे नेतृत्व ख्रिस्ताकडे सोपवितो, तेव्हा नक्कीच आम्ही ख्रिस्तमय होतो व आत्मस्वरूपी बनून ख्रिस्त हा देवपुत्र आहे हे ओळखतो. यासाठी कोणत्याही व्यक्तीच्या बाह्य स्वरूपाकडे न पाहता सर्वप्रकारची बंधने ओलांडून प्रत्येक व्यक्तीवर आपण स्वतःसारखेच प्रेम केले पाहिजे यातच आपले मोठेपण आहे.

जन्मापासून आंधळ्या माणसाला दृष्टीदान देणे हा चमत्कार एक साधा-सूधा चमत्कार नसून प्रत्येक ख्रिस्ती भाविकाने मिळवावयाच्या आध्यात्मिक दिव्य दृष्टीचे प्रतिक आहे. या चमत्काराद्वारे ‘मी जगाचा प्रकाश आहे, जो मला अनुसरतो त्याच्याजवळ जीवनाचा प्रकाश राहिल.’ या ख्रिस्त वचनाचे महत्व स्पष्ट होते. जो कोणी या प्रकाशाचा अनुभव घेतो तो स्वतःच प्रकाशमान होतो व इतरांनाही प्रकाशीत करतो.

संत तुकाराम आपल्या एका अभंगात म्हणतात, ‘“दीप न देखे अंधात! आता हेची जतन करा!”’ जिथे दीप पेटत असतो तिथे अंधाराचा प्रवेश होवूच शकत ऩाही. तो दीप पेटत ठेवण्यासाठी आपण कष्ट घेतले पाहिजेत, सतत त्याची जोपासना केली पाहिजे. प्रार्थना, उपवास, ध्यान, पवित्र वाचन करीत धार्मिक व नैतिक जीवन जगून आम्ही आमच्या जीवनाचीही अशीच जोपासना केली पाहिजे.

विश्वासू लोकांच्या प्रार्थनाः

प्रतिसादः “हे प्रभो तुझ्यावरील आमचा विश्वास दृढ कर.”

१. अखिल ख्रिस्तसभेची धुरा वाहणारे आपले पोप महाशय, सर्व कार्डिनल्स, बिशप, धर्मगुरू व धर्मभगिणी ह्यांच्या प्रेषित कार्यावर देवाचा आर्शिवाद असावा व ख्रिस्ताचा प्रकाश त्यांनी जगाच्या कानाकोप-यात पोहोचवावा म्हणून आपण प्रभूकडे प्रार्थना करू या.

२. आपल्या सर्व राजकीय नेत्यांनी आपला राजकीय धूर्तपणा सोडून तसेच भष्टाचार व इतर सर्व वाईट मार्ग सोडून निस्वार्थीपणे लोकांची व देशाची सेवा करावी, म्हणून प्रभूकडे प्रार्थना करू या.

३. जे लोक आध्यात्मिकरित्या दृष्टिहीन झालेले आहेत त्या सर्वांना येशू ख्रिस्ताचा प्रकाश लाभावा म्हणून आपण प्रभूकडे प्रार्थना करू या.

४. आपल्या धर्मग्रामात जे लोक वेगवेगळ्या आजाराने आजारी आहेत त्यांना परमेश्वराच्या कृपेचा अनुभव यावा आणि नवजीवनाची वाट त्यांना दिसावी म्हणून आपण प्रभूकडे प्रार्थना करू या.

५. आपण आपल्या वयक्तिक गरजा प्रभू चरणाशी ठेवूया .